पर्वत, पठार, मैदान तथा झीलें Mountains, Plateaus, Plains and Lakes

  • वलित पर्वत तलछटी चट्टानों में मोड़ पड़ जाने से बनते हैं, जैसे- एशिया में हिमालय, यूरोप, आल्पान, उत्तरी अमेरिका में रॉकी, द. अमेरिका में एंडीज।
  • पुराने वलित पर्वतों में प्रमुख रूप से यूराल, आलेशियन, नानशान पर्वत हैं।
  • वलित पर्वतों का निर्माण का सिद्धांत प्लेट टेक्टॉनिक की संकल्पना पर आधारित है।
  • जब चट्टानों में स्थित भ्रंश के कारण मध्य भाग नीचे दंश जाता है और अगल-बगल के भाग ऊँचे उठे हुए प्रतीत होते हैं तो ब्लॉक पर्वत कहलाते हैं।
  • ब्लॉक पर्वतों का शीर्ष समतल होता है, जैसे फ़्रांस का वास्जेस, जर्मनी का ब्लैक फारेस्ट, विन्ध्याचल व् सतपुड़ा (भारत), पाकिस्तान का साल्ट रेंज तथा कैलिफोर्निया का सियारा नेवादा विश्व के सर्वाधिक विस्तृत ब्लॉक पर्वत हैं।
ज्वालामुखी पर्वत
पर्वत स्थान
मोनालोआ हवाई द्वीप समूह-अमेरिका, क्षारीय लावा से निर्मित
फ्यूजीयामा जापान- अम्लीय लावा से निर्मित
पोप पर्वत म्यांमार

 

  • नीलगिरी,पारसनाथ तथा राजमहल की पहाड़ियां, मध्य स्पेन का सिएरा, अमेरिका के मेसा एवं बूटे अवशिष्ट पर्वतों के उदाहरण हैं।
विश्व के 5 सबसे ऊँचे पर्वत
माउंट एवरेस्ट 8850 मीटर
K2 Godwin Austin 8611 मीटर
कंचनजंघा 8598 मीटर
लहोत्से 8516 मीटर
मकालू 8485 मीटर

 

विश्व की प्रमुख पर्वत श्रेणियां
नाम स्थिति सर्वोच्च बिंदु ऊंचाई  लम्बाई
कार्डिलेरा डी लॅास पश्चिमी द अमेरिका अकांकागुआ 6960 7200
रॉकी पर्वत श्रेणी पश्चिमी उत्तरी अमेरिका माउंट एल्बर्ट 4400 4800
हिमालय काराकोरम हिन्दुकुश एशिया माउंट एवरेस्ट 8850 3800
ग्रेट डिवाइडिंग रेंज पूर्वी ऑस्ट्रेलिया कोस्यूस्को 2228 3600
एल्युशियन रेंज प्रशांत महासागर अलास्का तथा उत्तर-पूर्वी शिशेल्डियन 2861 2650
तियेन शान दक्षिणी मध्य एशिया पीके पोबेडा 7439 2250
अल्ताई माउंटेन्स मध्य एशिया गोरा बेलुखा 4505 2000
यूराल पर्वत श्रेणी मध्य रूस गोरा नैरोडनाया 1894 2000
कमचटका स्थित श्रेणी पूर्वी रूस क्ल्यूचेव्सकाया सोपेका 4850 1930
एटलस पर्वत उत्तरी पश्चिम अफ्रीका जेवेल टाउबकाल 4165 1930
पश्चिमी घाट पश्चिम भारत आनाई मुडी 2694 1610
सिएरा माद्रे ओरिएण्टल मेक्सिको ओरीजाबा 5699 1530

Leave a Reply to vlwpit Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *